Ο νυσταγμός μπορεί να είναι συγγενής (όταν εμφανίζεται από τους πρώτους μήνες της ζωής), ή επίκτητος (όταν πρωτοεμφανίζεται αργότερα).
Τα αίτια μπορεί να είναι οφθαλμολογικά - που συνήθως προκαλούν σημαντικά μειωμένη όραση - (πχ. αλφισμός, δυσπλασίες του οπτικού νεύρου, συγγενής καταρράκτης, δυστροφίες του αμφιβληστροειδή κ.ά.), ή νευρολογικά (πχ. σκλήρυνση κατά πλάκας, σύνδρομα, μεταβολικά νοσήματα κ.ά.).
Κάθε παιδί με νυσταγμό θα πρέπει να ελέγχεται λεπτομερώς από παιδοφθαλμίατρο και παιδίατρο, ώστε να εντοπιστεί η αιτία του νυσταγμού του. Σε περιπτώσεις επίκτητου νυσταγμού, το παιδί θα πρέπει να ελέγχεται και από παιδονευρολόγο.
Πολλά παιδιά με νυσταγμό, καταφέρνουν να μειώσουν το εύρος των κινήσεων των ματιών, υιοθετώντας συγκεκριμένη θέση κεφαλιού και βλέμματος (ραιβόκρανο). Σε αυτή τη θέση βλέπουν καθαρότερα, και την προτιμούν για να δούν λεπτομέρειες.
Γενικά, τα παιδιά με νυσταγμό βλέπουν καλύτερα σε κοντινές αποστάσεις από ότι σε μακρινές, και τα γυαλιά συνήθως δεν βοηθούν. Ο νυσταγμός δεν υποχωρεί μόνος του και τα παιδιά θα πρέπει να παρακολουθούνται για την εξέλιξη της όρασής τους.
Ειδικά γυαλιά με πρίσματα ή χειρουργικές παρεμβάσεις συνιστώνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.
Διπλωπία
Ο ασθενής με διπλή όραση (διπλωπία) βλέπει στους στόχους διπλούς. Συνήθως η διπλή όραση στους ασθενείς αυτούς εμφανίζεται μόνο όταν κοιτάζουν με τα δύο μάτια συγχρόνως (διόφθαλμα), και εξαφανίζεται όταν κλείσουν το ένα τους μάτι (δεν έχει σημασία ποιο).
Ο ασθενής με διπλωπία αντιμετωπίζει πολλά καθημερινά προβλήματα (δυσκολία στην ισορροπία και κίνηση, συντονισμούς ματιών – χεριών, οδήγηση κ.ά.).
Διπλωπία εμφανίζεται όταν τα δύο μάτια δεν εστιάζονται πάνω στον ίδιο στόχο. Σπάνια, εμφανίζεται μονόφθαλμη διπλωπία, λόγω ύπαρξης κάποιων παθήσεων το ενός ματιού.
Τα κυριότερα αίτια της διόφθαλμης διπλωπίας είναι:
- Ιογενή
- Τραυματικά (κρανίου, οφθαλμών, οφθαλμικών μυών)
- Παθήσεις του εγκεφάλου (λοιμώξεις, όγκοι, ανευρύσματα κ.ά.)
- Αγγειακές παθήσεις
- Μυοπάθειες
- Διαταραχή των μηχανισμών ταύτισης των δύο ειδώλων
Σε κάθε ασθενή με διπλωπία, απαιτείται πλήρης οφθαλμολογικός, νευρολογικός και νευροαπεικονιστικός έλεγχος (μαγνητική ή αξονική τομογραφία).
